ความคาดหวังที่ว่าเด็กๆ มีความรับผิดชอบในการดูแลพ่อแม่เมื่อพวกเขาแก่ตัวนั้นมีรากฐานมาจากบรรทัดฐานและประเพณีทางวัฒนธรรม และอาจแตกต่างกันอย่างมากในแต่ละวัฒนธรรม ในหลายวัฒนธรรม มีการเน้นย้ำถึงความกตัญญู ซึ่งเป็นแนวคิดที่ว่าเด็กจะแสดงความเคารพ ความภักดี และการสนับสนุนพ่อแม่ โดยเฉพาะในวัยชรา อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าเด็กจะมีหน้าที่ตามกฎหมายหรือศีลธรรมในการดูแลพ่อแม่ในวัยชราหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ รวมถึงสถานการณ์ทางวัฒนธรรม กฎหมาย และครอบครัว ต่อไปนี้เป็นประเด็นสำคัญที่ควรพิจารณา
ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความคาดหวังเกี่ยวกับการดูแลพ่อแม่สูงวัยอาจแตกต่างกันไปในแต่ละวัฒนธรรม ในบางวัฒนธรรม เช่น วัฒนธรรมเอเชียหลายๆ วัฒนธรรม ความกตัญญูเป็นคุณค่าทางวัฒนธรรมที่ฝังแน่น และเป็นที่คาดหวังว่าเด็กๆ จะให้การสนับสนุนทั้งทางร่างกาย อารมณ์ และทางการเงินแก่พ่อแม่ที่แก่ชรา ในวัฒนธรรมอื่น อาจมีการเน้นเรื่องภาระผูกพันดังกล่าวน้อยลง
ภาระผูกพันทางกฎหมาย บางประเทศมีกฎหมายที่กำหนดให้ผู้ปกครองให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ผู้ปกครองโดยบุตรหลานที่เป็นผู้ใหญ่ กฎหมายเหล่านี้มักตั้งอยู่บนพื้นฐานของความรับผิดชอบทางกตัญญู อย่างไรก็ตาม การมีอยู่และการบังคับใช้กฎหมายดังกล่าวจะแตกต่างกันไปตามเขตอำนาจศาล
พลวัตของครอบครัว พลวัตของครอบครัวก็มีบทบาทสำคัญเช่นกัน ความคาดหวังและความรับผิดชอบภายในครอบครัวอาจแตกต่างกัน และความเต็มใจและความสามารถของเด็กที่เป็นผู้ใหญ่ในการดูแลพ่อแม่ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของแต่ละบุคคล รวมถึงความมั่นคงทางการเงิน ความใกล้ชิดทางภูมิศาสตร์ และลักษณะของความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่และลูก
การบริการสังคมและสวัสดิการ ในประเทศที่มีระบบบริการทางสังคมและสวัสดิการที่แข็งแกร่ง รัฐบาลอาจให้การสนับสนุนทางการเงินและการดูแลสุขภาพแก่ผู้สูงอายุ เพื่อลดภาระทางการเงินของบุตรหลานที่เป็นผู้ใหญ่
ทางเลือกส่วนบุคคล ท้ายที่สุดแล้ว การตัดสินใจดูแลพ่อแม่ที่แก่ชรามักจะเป็นเรื่องของการเลือกส่วนตัว เด็กที่เป็นผู้ใหญ่บางคนเต็มใจรับผิดชอบด้วยความรักและความเคารพ ในขณะที่คนอื่นๆ อาจเผชิญกับความท้าทายหรือข้อจำกัดที่จำกัดความสามารถในการดูแล
ข้อตกลงร่วมกัน บางครอบครัวอาจมีข้อตกลงที่ไม่เป็นทางการหรือเป็นทางการเกี่ยวกับการดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการหารือเกี่ยวกับการเตรียมการอยู่อาศัย การสนับสนุนทางการเงิน หรือทางเลือกในการดูแลระยะยาว
สิ่งสำคัญคือต้องตระหนักว่าความคาดหวังและภาระผูกพันที่เกี่ยวข้องกับการดูแลพ่อแม่สูงวัยสามารถพัฒนาไปตามกาลเวลา และอาจได้รับอิทธิพลจากปัจจัยทางวัฒนธรรม กฎหมาย และส่วนบุคคลผสมผสานกัน แม้ว่าเด็กที่เป็นผู้ใหญ่จำนวนมากเลือกที่จะให้การดูแลและช่วยเหลือพ่อแม่ผู้สูงอายุของตนเพื่อแสดงความรักและความเคารพ ขอบเขตและลักษณะของการดูแลนี้อาจแตกต่างกันอย่างมาก
ท้ายที่สุดแล้ว การที่เด็กๆ จะต้องดูแลพ่อแม่ของตนเมื่ออายุมากขึ้นหรือไม่นั้น เป็นปัญหาที่ซับซ้อนและหลากหลายแง่มุม ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ และอาจขึ้นอยู่กับความแตกต่างทางวัฒนธรรม กฎหมาย และครอบครัวในวัฒนธรรมไทยเน้นแนวคิดเรื่องการพึ่งพาอาศัยกันภายในครอบครัว มันถูกมองว่าเป็นความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันโดยที่พ่อแม่ให้การดูแลและคำแนะนำในระหว่างการเลี้ยงดูของเด็ก และในทางกลับกัน เด็กๆ จะดูแลพ่อแม่ในวัยชรา
สิ่งสำคัญที่ควรทราบคือแม้ว่าความคาดหวังเหล่านี้จะมีอยู่ในสังคมไทย แต่ก็อาจแตกต่างกันไปในแต่ละครอบครัวและแต่ละบุคคล ความทันสมัย การขยายตัวของเมือง และสภาพเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไปมีอิทธิพลต่อความคาดหวังเหล่านี้ในระดับหนึ่ง ในบางครอบครัว ความคาดหวังแบบดั้งเดิมอาจมีการปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับสถานการณ์ของแต่ละบุคคล เช่น ความสามารถของเด็กในการให้การสนับสนุน และความชอบของพ่อแม่ที่แก่ชรา
โดยรวมแล้ว ความคาดหวังที่พ่อแม่มีต่อบุตรหลานเกี่ยวกับการดูแลผู้สูงอายุนั้นหยั่งรากลึกในคุณค่าทางวัฒนธรรมและสำนึกที่เข้มแข็งต่อหน้าที่ของครอบครัว แนวคิดเรื่องการสนับสนุนซึ่งกันและกันและการดูแลระหว่างรุ่นถือเป็นพื้นฐานของสังคมไทย และสะท้อนถึงความสำคัญของความผูกพันในครอบครัวและความเป็นอยู่ที่ดีของสมาชิกทุกคนในครอบครัว
บทความโดย : ธนิต บุญเจริญ
